به گزارش روابط عمومی دانشکده پرستاری و مامایی،امروزه با توجه به افزایش شیوع بیماری های مزمن در سراسر جهان، نیاز به پیوند اعضا افزایش چشمگیری داشته است، به طوری که در بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی های مزمن نظیر نارسایی مزمن کلیه، کبد، قلب، ریه و پانکراس، در مراحل پیشرفته، تنها راه درمان پیوند اعضا است.

 پیوند اعضا در افراد مبتلا به نارسایی های مزمن، نه تنها مقرون به صرفه است بلکه سبب حفظ زندگی و ارتقا کیفیت آن در فرد گیرنده می شود.

در دهه های اخیر با وجود پیشرفت های گسترده در زمینه پیوند، هنوز هم کمبود اعضا جهت پیوند به عنوان یک نگرانی جهانی قلمداد می شود.باتوجه به اهمیت فرهنگ سازی پیوند عضو در بیماران مرگ مغزی برآن شدیم با دکتر خوش روش عضو هیات علمی دانشکده پرستاری و مامایی مصاحبه ای در این زمینه ترتیب دادیم.

 

لطفا بفرمایید مرگ مغزی در چه صورتی اتفاق می‌افتد و شرایط پیوند عضو چگونه است؟

جهت پاسخ به این سؤال مهم، ابتدا نیاز است ساختار مغز و ضایعات آن را بشناسید.

مغز حسّاس‌ترین و پیچیده‌ترین عضو بدن انسان است که در درون حفاظی استخوانی به نام جمجمه قرار گرفته است. بافت مغز از دو بخش اصلی قشر مغز و ساقه مغز تشکیل شده است.

با آسیب به خونرسانی هر یک از بخش های قشر مغز یا ساقه مغز، ضایعاتی در مغز ایجاد می شود. این ضایعات شامل موارد زیر است:

ضایعه اول حالتی است که به آن زندگی نباتی میگویند در این وضعیت خونرسانی به قشر مغز از بین رفته اما ساقه مغز کار می کند. در این نوع ضایعه، حس و حرکت بیمار از بیمار رفته اما تنفس خود به خودی دارددر این وضعیت  امکان بهبودی وجود دارد.

ضایعه دوم حالتی است که به آن سندرم قفل شدگی میگویند که  در این وضعیت خونرسانی به ساقه مغز مختل می شود. بیمار فاقد حرکت و تکلم بوده و فقط دارای حرکت چشم‌ است. بیمار تنفس خود به خودی ندارد و نیازمند دستگاه تهویه مکانیکی است.در این وضعیت امکان بهبودی وجود دارد

ضایعه سوم حالتی است که به آن مرگ مغزی میگویند در این وضعیت خونرسانی به هر دو بخش مغز یعنی قشر مغز و ساقه مغز مختل می شود که تنفس و حرکت فرد از بین رفته و در نهایت اعضای بدن از کار می افتد. این وضعیت غیرقابل بازگشت عملکردهای مغز، در اثر ایجاد آسیب شدید به مغز ناشی از تصادفات رانندگی، ، سقوط از ارتفاع، خونریزی‌های داخلی مغز، سکته مغزی و مسمومیت‌های شدید اتفاق می‌افتد.

با وارد شدن فرد به این مرحله، تنفس خود به خود در فرد از بین رفته و توسط تهویه مکانیکی صورت می گیرد. در صورت بروز چنین شرایطی با رعایت جنبه های قانونی، پزشکی و اخلاقی اهدای عضو صورت می پذیرد.

در این وضعیت ابتدا شرح حال بیماری و پرونده بیمار، به دقت بررسی می شود، سپس بیمار، از نظر عملکرد اعصاب 12 گانه ساقه مغزی ( تمامی معاینات مربوط به قشر و ساقه ی مغز ) با وسواس تمام معاینه می شود و از بیمار نوار مغز گرفته می شود .

 در صورت کوچکترین تردیدی، از تکنیک های پیشرفته تصویربرداری مغز مانند اسکن کامپیوتری مغز و همچنین آنژیوگرافی عروق مغز استفاده می شود که مؤید عدم وجود هرگونه خونرسانی به مغز می باشند.و بیمار در این وضعیت دچار مرگ مغزی میشود و بهبودی غیرقابل بازگشت است.

وضعیت اهدای عضو در دنیا و کشور ما چگونه است؟

در کشور ما سالانه 3000 تا 6000 نفر دچار مرگ مغزی می شوند که از این تعداد حدود 700 نفر اهدای عضو انجام می دهند که در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بسیار پایین است.

میزان اهدای عضو در بیماران مرگ مغزی در بین کشورهای مختلف با هم تفاوت های قابل ملاحظه ای دارد؛ به طوری که در کشورهای اروپایی نظیر کرواسی با 53/8، اسپانیا با 47/5 و استونی با 43/9در هر میلیون نفر است اما در کشور ایران این میزان 10/3 در هر میلیون نفر گزارش شده است.

در کشور ایران، در حال حاضر تعداد بیش از 25 هزار نفر در لیست انتظار پیوند هستند که روزانه بین 7 تا 10 نفر در انتظار پیوند جان خود را از دست می دهند.

 

لطفا برای مخاطبان ما فرآیند اهدای عضو را تشریح کنید؟

بعد از بررسی تاریخچه و پرونده مورد مرگ مغزی، معاینات بالینی و آزمایشات مربوطه در بیمارستان مبدأ انجام می شود. پس از تأیید مرگ مغزی توسط پزشکان معتمد اعم از متخصص داخلی، متخصص نورولوژی، متخصص بیهوشی و جراح مغز و اعصاب با خانواده بیمار جهت اخذ رضایت انتقال بیمار صحبت می شود. بعد از اخذ رضایت از خانواده، با مراقبت های فراوان تیم اهدا، مورد مرگ مغزی با امکانات و تجهیزات کامل جهت برداشت اعضا به اتاق عمل مقصد منتقل می شود. پس از برداشت اعضا، جسد با همان امکانات به هر جای کشور که مد نظر خانواده باشد، انتقال داده می شود.

 

کدام یک از اعضای بدن قابلیت اهدا دارند؟

این اعضا شامل  قلب، ریه ها، کبد، روده ها، لوزالمعده و کلیه ها می باشد. علاوه بر این اعضا، برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند می باشند. قرنیه، تاندون، غضروف، استخوان، دریچه قلب، پوست و مغز استخوان  نیز قابل اهدا می باشد.

برخلاف عضو، بافت می تواند تا ۲۴ و یا حتی ۴۸ ساعت بعد از مرگ فرد اهدا شود یا حتی آن را برای مدتهای طولانی ذخیره کرد.هر فرد مرگ مغزی می تواند 53 نفر را از معلولیت و 8 نفر را از مرگ حتمی  نجات دهد.

 

آیا در حال حاضر واحد فراهم آوری اعضای پیوندی (OPU) در استان همدان وجود دارد؟

بله، واحد فراهم آوری اعضای پیوندی در تاریخ 25/9/1395 در بیمارستان بعثت همدان افتتاح گردید.

از وظایف کارشناسان این بخش میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1- شناسایی دقیق بیماران دارای سطح هوشیاری کمتر از 5.

این شناسایی از 3 طریق صورت می گیرد:

الف) اطلاع رسانی مراکزی که موارد مرگ مغزی در آنها بستری شده به این واحد.

ب) شناسایی تلفنی این بیماران در تمام مراکز درمانی استان همدان به صورت روزانه توسط کارشناس این واحد.

ج) شناسایی از طریق بازرسی.

2- محل تشکیل جلسات راهنمایی و مشاوره به خانواده های موارد مرگ مغزی و رضایت گیری از آنها.

3- محل تشکیل جلسات ماهانه با کارشناسان اهدای عضو و ارائه راهکارهای مؤثر جهت افزایش اهدای عضو.

4- پیگیری و هماهنگی امور درمان و انتقال موارد مرگ مغزی به اتاق عمل، برداشت عضو و تسریع امور مربوط به کارهای اداری و ترخیص ایشان.

 

چگونه می توانیم کارت اهدای عضو دریافت کنیم؟

چندین راه برای دریافت کارت اهدای عضو وجود دارد؟

1-دریافت حضوری با مراجعه به مراکز صدور کارت اهدای عضو

2-شماره­گیری #3432*3*

3-ارسال کدملی به سامانه پیامکی 3432

4-مراجعه به سایت www.ehda.center

5-بات تلگرام انجمن اهدای عضو ایرانیان (ehdayeozv_bot@)

 

لطفا صحبت پایانی خودرا بفرمایید؟

با توجه به اینکه مرگ مغزی قطع غیر قابل برگشت همه عملکردهای مغز است افزایش آگاهی افراد جامعه در این زمینه می‌تواند در ارتقا فرهنگ اهدای عضو مثمر باشد

قانون اهدای عضو بیماران مرگ مغزی مشروط بر رضایت خانواده بیمار است لازم است افرادی که کارت اهدای عضو دریافت می‌کنند خانواده خود را در جریان این تصمیم قرار دهند زیرا در کشور ما کارت اهدای عضو یک سند قانونی محسوب نمی‌شود اما راهی برای اطلاع خانواده و پزشکان در رابطه با بیان تمایل فرد جهت انجام این رفتار خداپسندانه است. شواهد نشان می‌دهد در صورت مهیا بودن شرایط اهدای عضو اگر خانواده بیمار از تمایل به اهدای عضو اطلاع داشته باشند عموماً جهت انجام این عمل رضایت می‌دهند.

 با نهادینه‌سازی فرهنگ اهدای عضو در جامعه می‌توانیم شاهد کاهش صف انتظار پیوند در بیماران نیازمند باشیم.